ANTILLIAANSE
KERST
Met de massale komst van de
Antilliaanse Nederlanders naar ons kikkerlandje, komen hier ook andere
gewoonten en gebruiken in zwang. Eén ervan is de Misa di Aurora". Wat is daarvan de geschiedenis?
"We beperken ons tot de
Benedenwindse Eilanden: Curaçao, Aruba en Bonaire. Daar bereiden de mensen zich
op een speciale manier voor op de kerstdagen. Daar gaan de katholieke eilandbewoners
massaal naar de zgn. dageraadsmis, in het Papiamentu "misa di aurora" geheten.
Elke ochtend om vijf uur stromen
de kerken vol en de belangstelling is soms zo groot, dat veel kerkgangers
buiten moeten staan.
De dageraadsmis dient in eerste instantie natuurlijk als voorbereiding op het
kerstfeest. Niet alleen het huis wordt schoongemaakt, ook de ziel wordt
gereinigd.
Maar daarnaast heeft de misa di aurora ook een sociale functie. Mensen
ontmoeten elkaar na de mis buiten de kerk en traditiegetrouw - wordt er koffie en chocolademelk geschonken en "kuki di lèter" geserveerd, een
S-vormig pindakoekje. De Bonairiaanse cultuurkenner Boi Antoin voegt daaraan toe dat
op zijn eiland ook "repa" wordt verkocht, dat zijn Bonairiaanse
pannenkoeken van mals. De opbrengst is bestemd voor de kerken.
De meeste kerkgangers gaan na de
"misa" door naar hun werk,
andere gaan naar de stad om kerstboodschappen te doen. Op Curaçao bezoeken
sommige eilandbewoners elke dag een andere kerk. Op Bonaire, met slechts drie parochies,
is dat wat lastiger: daar wisselen veel kerkgangers elke dag van kerk. Weer
andere Benedenwinders blijven elke dag hun eigen
parochie trouw. Er zijn zelfs eilandbewoners die speciaal voor het bijwonen van
de dageraadsmis de hele week voor de kerst vrij nemen.
De traditie van de misa di aurora is waarschijnlijk uit de
Zuid-Amerikaanse buurlanden komen overwaaien. Het waren immers Spaanse
priesters uit Venezuela die kort na de verovering van de eilanden de kerstening
van het handjevol indianen op de eilanden van Curaçao, Aruba en Bonaire ter
hand namen.
De protestantse Nederlanders die
vanaf 1634 de macht op de eilanden overnamen, deden daarna weinig moeite om de
lokale bevolking tot hun (protestantse) geloof te bekeren.
Ook de slaven en de vrije nakomelingen
lieten zij links liggen. Daarmee gaven ze de katholieke kerk alle kans tot
kerstening. Doordat de Spaanse priesters - tot de komst van pastoor, later
Bisschop Niewindt in 1824 -actief waren op de
eilanden, konden de Zuid-Amerikaanse tradities zoals die van de misa di aurora zich er probleemloos
nestelen.
TOETERS EN BELLEN
De jongste ‘kersttraditie’ is van
Amerikaanse oorsprong, en die via de Antillianen ook
in Nederland enorm is ingeburgerd. Op alle Antilliaanse eilanden worden
tegenwoordig huizen en tuinen versierd met elektrische Iampjes.
Er worden verlichte kerstmannen, rendieren en kerstbomen neergezet en sommige
eilandbewoners weten van gekkigheid niet wat ze moeten doen om de aandacht op
hun verlichte huis te vestigen.
Ruim tien jaar geleden was de
Curaçaose wijk Santa Catharina
zelfs geheel in Disneystijl uitgedost compleet met Mickey, Goofy, Donald Duck en andere
stripfiguren. Jarenlang deelde het elektriciteitsbedrijf Aqualectra
prijzen uit voor het mooist versierde woonhuis. Maar door de sterk gestegen
stroomkosten zijn de uitbundige versieringen de
laatste paar jaar veel minder geworden.
Op Bonaire is de wedstrijd voor het mooist
versierde woonhuis inmiddels afgeschaft, maar Saba
heeft hem nog wel. Daarmee is een geheel nieuwe traditie ontstaan die over 100
jaar wellicht weer zal zijn uitgestorven. Misschien gaat men dan weer zingend
langs de deuren, zoals vroeger. naar Jeannette van Ditzhuijzen in "Antilliaanse Nieuwsbrief, dec.2005
In Nederland was de "Misa di Aurora" door het
missionaire team van de Witte Paters in Den Haag vanaf 1998, samen met enkele
enthousiaste Antilliaanse gelovigen in het leven geroepen. Alleen is de Misa één uur verlaat, en begint dan om
06.00 uur 's morgens in het kerkje aan de Teniersstraat, vanwege de bussen en
de trams die pas om half zes het werk hervatten, zodat de mensen van andere
delen van de stad, en zelfs van Zoetermeer, Rijswijk
en Delft kunnen deelnemen.
En in 2005 was vanaf de 16de
december t/m 24 december de "misa di
aurora" te volgen op Internet: en wel om 05.00 uur 's morgens.
Klik eerst op: www.e-lora.com Klik daarna ENTER aan op e lora radio.com aan
de linkerkant van de pagina.Op de nu volgende site
staat aangegeven op de eerste regel: “klik AKI” d.w.z.: om de radio te beluisteren KLIK HIER. Op de site die zich nu vertoont
zendt “Studio 74” om 05.00 uur o.a. de mis met de lezingen en de gebeden live
uit, en om 10.00 uur een
herhaling van de gehele “Misa di Ourora” van die dag.